Dicrocoelium dendriticum: พยาธิตัวแบนที่อาศัยอยู่ในตับของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมและนก!

Dicrocoelium dendriticum เป็นพยาธิตัวแบน (fluke) ที่อาศัยอยู่ในตับ (liver) ของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม (mammals) และนก (birds) โดยมีวงจรชีวิตที่ซับซ้อนและน่าสนใจอย่างยิ่ง พวกมันเป็นสมาชิกของกลุ่ม Trematoda ซึ่งรวมถึงพยาธิตัวแบนหลายชนิดที่อาศัยอยู่ในร่างกายของสัตว์อื่น

วงจรชีวิตสุดแปลกของ Dicrocoelium dendriticum

Dicrocoelium dendriticum มีวงจรชีวิตแบบอ้อม (indirect lifecycle) ที่เกี่ยวข้องกับเจ้าบ้านสามชนิด:

1. สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมหรือนก ( Definitive host): ในขั้นนี้ Dicrocoelium dendriticum พบได้อยู่ในตับของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม เช่น แกะ แพะ และโค หรือในนกบางชนิด
2. หอยทาก (Intermediate host 1): ไข่พยาธิที่ถูกขับถ่ายออกจากสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมหรือนกจะถูกกินเข้าไปโดยหอยทาก
3. แมลง (Intermediate host 2): ตัวอ่อนของ Dicrocoelium dendriticum จะ phát triển อยู่ในหอยทาก และเมื่อหอยทากถูกแมลงกิน เช่น มด ตัวอ่อนจะเจริญเติบโตในร่างกายแมลง

เมื่อแมลงที่ติดเชื้อถูกสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมหรือนกกินเข้าไป ตัวอ่อนของ Dicrocoelium dendriticum จะถูกปล่อยออกมาจากแมลง และย้ายไปยังตับของเจ้าบ้านใหม่ และเริ่มต้นวงจรชีวิตอีกครั้ง

เจ้าบ้าน
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม (แกะ, แพะ, โค)
นก
หอยทาก
แมลง (มด)

ลักษณะทางกายวิภาคของ Dicrocoelium dendriticum

Dicrocoelium dendriticum เป็นพยาธิตัวแบนขนาดเล็กที่มีรูปร่างคล้ายใบไม้ มีความยาวประมาณ 1-2 เซนติเมตร และกว้างประมาณ 0.5 มิลลิเมตร พวกมันมีสีเหลืองอ่อนและมีพื้นผิวเรียบ ลักษณะเด่นของ Dicrocoelium dendriticum คือ มี " dendritic" (แขนง) ที่ยื่นออกมาจากด้านหน้าของร่างกาย

ผลกระทบต่อเจ้าบ้าน

Dicrocoelium dendriticum มักจะไม่ทำให้เกิดอาการรุนแรงในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมหรือนกที่แข็งแรง อย่างไรก็ตาม ในกรณีที่มีจำนวนพยาธิจำนวนมาก การติดเชื้ออาจนำไปสู่:

• ตับอักเสบ:
• น้ำหนักลด:
• ความอยากอาหารลดลง:
• ภาวะโลหิตจาง (anemia):

การควบคุมและป้องกัน

การควบคุม Dicrocoelium dendriticum มักจะเกี่ยวข้องกับ:

• การรักษาสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมและนกที่ติดเชื้อด้วยยาต้านพยาธิ
• การกำจัดหอยทากและแมลงที่เป็นตัวกลางนำโรค
• การปฏิบัติทางการเกษตรที่ดี เช่น การหมุนเวียนพื้นที่เลี้ยงสัตว์

Dicrocoelium dendriticum เป็นตัวอย่างที่น่าสนใจของความซับซ้อนในระบบนิเวศ และแสดงให้เห็นถึงความสัมพันธ์ระหว่างพยาธิและเจ้าบ้านของมัน

ข้อควรระวัง:

• การติดเชื้อ Dicrocoelium dendriticum ในมนุษย์นั้นพบได้น้อยมาก และโดยทั่วไปไม่ก่อให้เกิดโรคที่ร้ายแรง

Dicrocoelium dendriticum เป็นพยาธิตัวแบนที่มีความสำคัญในทางสัตวแพทย์ และการศึกษาวงจรชีวิตของมันเป็นกุญแจสำคัญในการพัฒนาวิธีการควบคุมและป้องกัน